Najskuteczniejsze metody zwalczania zarazy ziemniaka w czerwcu. -

Czerwiec stanowi newralgiczny okres w ochronie ziemniaków przed zarazą ziemniaczaną (Phytophthora infestans), gdyż sprzyjające patogenowi warunki wilgotnościowo-termiczne intensyfikują ryzyko epidemii. Kluczowe strategie łączą prewencję, monitoring oraz precyzyjne interwencje fungicydowe. Analiza badań i rekomendacji praktycznych wskazuje na konieczność stosowania odmian odpornych, zabiegów agrotechnicznych ograniczających źródła infekcji oraz sekwencyjnego wykorzystania środków ochrony roślin o różnym mechanizmie działania. W ostatnich sezonach obserwuje się przyspieszone pojawy patogenu już w pierwszej dekadzie czerwca, co wymusza modyfikację tradycyjnych programów ochrony5.

Profilaktyka agrotechniczna jako fundament ochrony

Dobór odmian częściowo odpornych

Hodowla ziemniaka oferuje odmiany z genami odporności (R1-R11), które opóźniają infekcję nawet o 14 dni w porównaniu z formami podatnymi. Przykładowo, odmiana Denar wykazuje tolerancję na 6 ras fizjologicznych P. infestans, redukując konieczność interwencji chemicznej o 30%4. Należy jednak pamiętać, że monokultura genetyczna sprzyja selekcji ras patogenu, dlatego rekomenduje się uprawę mieszanek kilku odmian o zróżnicowanej puli genów R3.

Płodozmian i eliminacja źródeł infekcji

Zalecana 4-letnia przerwa w uprawie ziemniaka na tym samym polu ogranicza presję zarodników przetrwalnikowych (oospor) w glebie. Kluczowe jest także niszczenie samosiewów ziemniaka i roślin psiankowatych w otoczeniu plantacji, które stanowią rezerwuar patogenu1. Badania IUNG-PIB potwierdzają, że głęboka orka zimowa zmniejsza przeżywalność oospor o 45% poprzez wystawienie ich na działanie mrozu7.

Program interwencyjny z wykorzystaniem fungicydów

Terminowość zabiegów a dynamika epidemii

Pierwszy oprysk należy wykonać prewencyjnie w fazie zwierania się rzędów (BBCH 39-41), zanim wystąpią objawy chorobowe. W sezonach z wczesnymi infekcjami (początek czerwca) konieczne jest przesunięcie zabiegu nawet o 10 dni, co potwierdzają obserwacje z 2024 roku, gdy opóźnienie aplikacji o 72 godziny prowadziło do 80% porażenia plantacji5. Kolejne zabiegi przeprowadza się co 7 dni przy użyciu fungicydów kontaktowych (np. mankozeb 2,0 kg/ha) oraz co 10-14 dni dla preparatów systemicznch (np. metalaksyl-M 0,3 l/ha)1.

Rotacja substancji aktywnych

Aby przeciwdziałać zjawisku uodparniania się patogenu, zaleca się rotację trzech grup chemicznych:

Anilinopirymidyny (np. cyjazofamid) blokujące syntezę mitochondriów
Chloronitryle (np. chlorotalonil) denaturujące białka komórkowe
Fenyloamidy (np. benalaksyl) hamujące polimeryzację RNA3

Badania Agrosimex wykazały, że sekwencja: kontaktowy → wgłębny → systemicznyn → kontaktowy zmniejsza ryzyko odporności o 62% w porównaniu z monoterapią2.

Integracja metod biologicznych i agrochemii

Stymulatory odporności roślin

Nabierają znaczenia preparaty indukujące SAR (systemiczną odporność), takie jak fosforyn potasu (3 l/ha) czy ekstrakty z alg morskich. Zawarte w nich β-1,3-glukany aktywują szliki metaboliczne odpowiedzialne za produkcję fitoaleksyn6.

Biopreparaty grzybobójcze

W gospodarstwach ekologicznych skuteczność wykazują:

Bacillus subtilis szczep QST 713 (1,5 kg/ha) produkujący lipopeptydy niszczące błony komórkowe patogenu
Miedzian 50 WP (3 kg/ha) tworzący barierę mechaniczną na liściach
Wyciąg z grejpfruta (Citrosept) w stężeniu 0,2% zakwaszający powierzchnię liści7

Zaawansowane techniki monitoringu

Systemy wspomagania decyzji (DSS)

Platformy takie jak PLANT-Plus analizują dane meteorologiczne (temp. >10°C, RH >90% przez 10 h) do prognozowania okresów krytycznych. W 2024 roku sygnalizacja oparta o model NegFry pozwoliła zredukować liczbę zabiegów o 23% przy zachowaniu skuteczności4.

Detekcja molekularna

Testy ELISA i PCR umożliwiają identyfikację patogenu na 5-7 dni przed wystąpieniem objawów wizualnych. Wykrywalność na poziomie 1 zarodnika/cm² liścia pozwala na ultra-wczesną interwencję5.

Adaptacja do zmian klimatycznych

Zarządzanie stresem termicznym

Fale upałów (>30°C) sprzyjają alternariozie, konkurującej z zarazą. Aplikacja nawozów krzemowych (np. Silvamix 0,5 l/ha) wzmacnia kutikulę liści, redukując podatność na oba patogeny jednocześnie2.

Nawadnianie kroplowe

Systemy kroplowe dostarczające 25-35 l/m² tygodniowo minimalizują zwilżenie liści, skracając okres infekcyjny z 18 do 6 godzin. W połączeniu z fertygacją azotanem wapnia zwiększają efektywność fungicydów o 40%7.

Synteza rekomendacji dla czerwca

Faza BBCH 30-39: aplikacja starterów z fosforem (Piątnavita Start 10 l/ha) wzmacniających system korzeniowy
Pierwszy zabieg fungicydowy: mieszanina fluazinamu (0,5 l/ha) + mankozebu (1,5 kg/ha) w momencie wykrycia pierwszych oospor
Kontrola agrofagów wtórnych: zwalczanie mszyc (pirymikarb 0,4 l/ha) ograniczających wirusy osłabiające rośliny
Ocena skuteczności: pomiar powierzchni porażonych liści metodą grid-point co 48 h3 5

Wdrożenie tych metod w czerwcu pozwala utrzymać presję zarazy na poziomie <5% uszkodzonej powierzchni liści, gwarantując plonowanie na poziomie 45-60 t/ha przy zachowaniu parametrów handlowych bulw1 7.