Wzrost cen kontraktów zbożowych na giełdach – wpływ na rolnictwo w Polsce w 2025

W ostatnich miesiącach obserwuje się dynamiczne zmiany na globalnych rynkach zbożowych, przejawiające się wzrostem cen kontraktów terminowych na pszenicę, kukurydzę i inne kluczowe surowce rolne. Analiza danych z giełd takich jak CME Group, MATIF czy CBOT wskazuje na mieszane trendy, gdzie krótkoterminowe aprecjacje nakładają się na długoterminowe spadki, tworząc złożony obraz wyzwań i szans dla polskiego rolnictwa. Wpływ tych fluktuacji na krajowy sektor rolny jest wielowymiarowy, obejmując aspekty ekonomiczne, logistyczne i strategiczne, przy czym kluczowe czynniki obejmują geopolitykę, warunki pogodowe oraz wewnętrzne ograniczenia produkcyjne1 2 5 6.

Globalne trendy cenowe na rynkach zbożowych

Krótkoterminowa aprecjacja kontraktów pszenicznych

W czerwcu 2025 roku kontrakty terminowe na pszenicę odnotowały umiarkowany wzrost na głównych giełdach światowych. Na paryskiej giełdzie MATIF cena wrześniowego kontraktu na pszenicę młyńską wzrosła o 0,87%, osiągając 202,50 EUR/t (862 zł/t), podczas gdy lipcowy kontrakt na pszenicę konsumpcyjną na CBOT w Chicago aprecjował o 0,94% do 198,05 USD/t (738 zł/t)5. Tymczasem kontrakty na kukurydzę wykazały zróżnicowaną dynamikę – podczas gdy na MATIF odnotowano wzrost o 1,04% (194,00 EUR/t), na CBOT zaobserwowano spadek o 1,30% (172,53 USD/t)5.

Mechanizmy te należy analizować przez pryzmat czynników podażowych. Susze w regionie Great Plains w USA oraz ryzyko przymrozków w głównych obszarach uprawnych Europy Środkowej znacząco wpłynęły na oczekiwania co do wielkości przyszłych zbiorów4 6. Dodatkowo, niepewność geopolityczna związana z eskalacją konfliktów na Bliskim Wschodzie oraz zmiany w amerykańskiej polityce handlowej po wyborach Donalda Trumpa wprowadziły element spekulacyjny do równania cenowego6.

Długoterminowe trendy spadkowe

Mimo krótkoterminowych wzrostów, analiza rocznych zmian cen wskazuje na utrzymujący się trend spadkowy. Notowania pszenicy na MATIF są obecnie o 21,9% niższe niż przed rokiem, podczas gdy na CBOT roczna depreciacja wyniosła 20,6%5. W przypadku kukurydzy spadki są mniej wyraźne (13,4% na MATIF i 1,8% na CBOT), co sugeruje większą stabilność popytu na ten surowiec w kontekście jego wszechstronnego wykorzystania w przemyśle paszowym i bioenergetycznym3 5.

Czynniki kształtujące krajowy rynek zbóż

Ograniczenia podażowe i jakościowe

Polski sektor zbożowy zmaga się z podwójnym wyzwaniem: ilościowym i jakościowym. Rekordowe zbiory z poprzedniego sezonu ustąpiły miejsca niższej produkcji w 2024/25, co bezpośrednio przełożyło się na redukcję wolumenów eksportowych6. Jednakże, jak podkreśla Mirosław Marciniak z InfoGrain, głównym problemem pozostaje jakość ziarna. Wysokie koszty nawozów azotowych skłoniły wielu rolników do ograniczenia nawożenia, co skutkuje niższą zawartością białka i glutenu – kluczowych parametrów w handlu międzynarodowym6.

Presja kosztowa i konkurencyjność eksportowa

Krajowy rynek zmaga się z paradoksem wysokich cen hurtowych przy jednoczesnym spadku konkurencyjności eksportowej. Według analiz Izby Zbożowo-Paszowej, polskie zboża są obecnie o 8-12% droższe od ofert konkurencyjnych z Ukrainy czy Rumunii, co wynika zarówno z wyższych kosztów logistycznych, jak i wspomnianych wad jakościowych6. Tabela 1 przedstawia porównawczą analizę cenową za czerwiec 2025:

Produkt	Polska (PLN/t)	Ukraina (PLN/t)	Różnica (%)
Pszenica kons.	860	780	+10.3
Kukurydza	720	680	+5.9
Żyto	640	590	+8.5

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Izby Zbożowo-Paszowej6.

Implikacje dla polskiego rolnictwa

Szanse dla gospodarstw towarowych

Wzrost cen kontraktów terminowych tworzy teoretycznie korzystne warunki dla dużych gospodarstw zorientowanych na produkcję towarową. Mechanizmy hedgingowe oferowane przez CME Group, takie jak opcje na kontrakty pszeniczne (ZW) czy kukurydziane (ZC), pozwalają zabezpieczyć przychody przed wahaniami cen1 3. W praktyce jednak, jak wskazują dane KOWR, jedynie 12% polskich producentów wykorzystuje instrumenty pochodne, co wynika z barier edukacyjnych i kapitałowych6.

Zagrożenia dla mniejszych gospodarstw

Dla mniejszych podmiotów wzrost cen kontraktów przekłada się na wzrost kosztów finansowania obrotu. Banki komercyjne, stosując mechanizmy wyceny zastawów magazynowych według cen futures, wymagają wyższych zabezpieczeń kredytowych. Jednocześnie rosnące ceny środków produkcji – zwłaszcza nawozów, których ceny wzrosły o 18% rok do roku – ograniczają możliwości inwestycyjne6.

Wpływ na przetwórstwo i konsumentów końcowych

Sektor przetwórczy stoi przed dylematem przenoszenia wyższych kosztów surowca na ceny detaliczne. W przypadku piekarnictwa udział kosztów pszenicy w cenie końcowej chleba sięga 35%, co przy obecnych trendach może oznaczać wzrost cen detalicznych o 6-8% w perspektywie kwartalnej6. Jednakże elastyczność popytowa na podstawowe artykuły żywnościowe ogranicza możliwości pełnego przekazania kosztów, co prowadzi do kompresji marż w łańcuchu dostaw.

Strategie adaptacyjne dla sektora

Optymalizacja łańcuchów dostaw

Wdrożenie systemów logistyki precyzyjnej, obejmujących m.in. kontraktację forwardową z dostawcami środków produkcji, pozwala ograniczyć ekspozycję na wahania cenowe. Przykładem może być model stosowany przez Grupę Azoty, oferujący rolnikom pakiety nawozowe z ceną powiązaną z przyszłymi cenami zbóż6.

Dywersyfikacja rynków zbytu

W obliczu spadającej konkurencyjności na rynku unijnym, konieczna jest ekspansja na rynki trzecie. Analizy WPHI wskazują na potencjał krajów Afryki Północnej, gdzie popyt na pszenicę miękką rośnie średnio 4,5% rocznie. Kluczowym wyzwaniem pozostaje jednak spełnienie wymogów jakościowych, co wymaga inwestycji w systemy kontroli jakości i certyfikację6.

Wsparcie instrumentami finansowymi

Rozwój rynku kontraktów terminowych w ramach krajowych platform handlowych (np. Towarowa Giełda Energii) mógłby zwiększyć dostępność narzędzi hedgingowych dla mniejszych podmiotów. Doświadczenia CME Group pokazują, że wprowadzenie mikro-kontraktów o nominale 1,000 buszli zamiast standardowych 5,000 zwiększa uczestnictwo detaliczne o 22%1 3.

Perspektywy na sezon 2025/26

Czynniki ryzyka

Prognozy USDA dla sezonu 2025/26 wskazują na wzrost globalnej produkcji pszenicy o 1,8%, głównie dzięki zwiększeniu areału w Rosji i Kazachstanie. Jednakże potencjalne zakłócenia w eksporcie ukraińskim przez Morze Czarne oraz możliwość wprowadzenia ceł eksportowych przez USA pozostają istotnymi czynnikami ryzyka3 6.

Scenariusze cenowe

Modelowanie ekonometryczne przeprowadzone przez InfoGrain sugeruje trzy możliwe scenariusze:

Optymistyczny: Stabilizacja konfliktów geopolitycznych + normalne warunki pogodowe → spadek cen o 8-12% do Q4 2025.
Bazowy: Utrzymanie obecnych tendencji → wahania w przedziale ±5%.
Pesymistyczny: Eskalacja napięć na Bliskim Wschodzie + susza w UE → wzrost cen o 15-20%6.

Wnioski

Aktualny wzrost cen kontraktów zbożowych stanowi zarówno wyzwanie, jak i szansę dla polskiego rolnictwa. Kluczowe znaczenie ma wdrożenie profesjonalnych narzędzi zarządzania ryzykiem cenowego oraz inwestycje w poprawę jakości produkcji. Długoterminowa konkurencyjność sektora zależeć będzie od zdolności do dywersyfikacji rynków zbytu i adopcji technologii zwiększających efektywność produkcji. Wymaga to ścisłej współpracy pomiędzy producentami, instytucjami finansowymi i administracją publiczną w budowie kompleksowego systemu wsparcia dla modernizacji rolnictwa.

Wzrost cen kontraktów zbożowych na giełdach i jego implikacje dla rolnictwa w Polsce